Volgend jaar zal Kampen, de stad waar we wonen en werken, even in de schijnwerpers staan. Ditmaal vanwege de Hanzedagen die er half juni plaatsvinden. Het belooft een groots spektakel te worden. Men mikt op 300.000 bezoekers in 4 dagen.
Dat zullen vast niet alleen vertegenwoordigers van de andere 120 hanzesteden zijn. ‘Water verbindt’ vormt de slogan van het evenement.
In het historisch decor van de Kamper binnenstad zal het lokale bedrijfsleven en de Kamper samenleving zich manifesteren binnen het wijds
perspectief van dat eeuwenoude Hanzeverbond.
Het programma belooft: een spannende combinatie van historie en traditie, met een moderne twist. Het bedrijfsleven is gericht op promotie en de toekomst. Hier springen we als workheart Foundation op in. We gaan beide culturen verbinden met een grootscheeps kunstproject.
We onderzoeken daarbij de vraag of er nog wat over is van dat Hanze-elan waar in Kampen nog altijd zo hoog van wordt opgegeven. ‘Water verbindt’, Hoe gaan we varen op die stroom? Eten van twee wallenkanten? Met ons project zoeken we beide zijden uit te dagen. Inzet: ‘Scheepje op Houten Golven’, een werkje dat ooit in een nisje van de Koornmarktspoort een plekje vond tijdens de installatie ‘Openbarstig Weerbaar’.
Afgelopen voorjaar stond Kampen ook al even in de schijnwerpers. Toen vanwege de IJsselkogge die na 500 jaar weer boven water kwam.
We volgden dat proces vanuit Vietnam tijdens een rechtstreekse uitzending via het scherm van de laptop. Op de achtergrond, nog geen 200 meter bij
het spectaculaire gebeuren vandaan, zien we de ‘Zwarte Dame’ liggen – een 20 jaar oude Koggereplica – en ons eigen 90 jaar oude schip. Daar weten
we onze kinderen op. Tot vijf jaar terug hadden we geen idee dat we nagenoeg boven dit 15e eeuws scheepswrak lagen afgemeerd. Trouwens,
niemand had door wat daar, dwars uit de kant, lag te rusten in de bedding van de rivier. Nu staren van weerskanten naar wat er voor onze neus zorgvuldig boven water gehesen wordt.
De IJsselkogge werd in 2010 ontdekt en na verder archeologisch onderzoek kwamen ook ook nog de resten van een aak en een punter tevoorschijn.
Nu ligt ze opgeslagen in het conserveringsstation bij de Bataviawerf waar ze – samen met de andere scheepjes en heel veel losse stukken hout – nog een
paar maand natgehouden wordt. Hier onderzoekt men de staat van het schip en de mogelijkheden voor conservering, restauratie en expositie.
Soms kan je er een rondleiding volgen. Onderweg naar de Uitmarkt in Amsterdam, komen we er langs.
Een uurtje later dompelen we ons onder in de Uitmarkt voor een indruk hoe het er voor staat met de kunst om ons heen.
Ook volgen we het Paradisodebat en worden erg blij van wat we daar horen.
Op veel vlakken blijkt er een keerpunt gaande in de ideeënwereld van de landelijke politiek en de cultureel bevlogen burelen. Hoezee! Men wendt de steven na jaren van bezuiniging en baggert daarvoor nieuwe geulen uit. En .. helemaal fijn .. er blijkt hoezeer de werkwijze van work#art is afgestemd op deze nieuwe vaarroutes en vergezichten. Nu nog waarmaken.
Ook in de Hanzetijd gold het al: waar je iets voor over hebt, krijg je aan kwaliteit terug. Wat zijn je intenties? Hoe zet je ze in? Hoe ga je om met wat van waarde is of wat je in waarde wilt laten toenemen? Waar hecht je waarde aan? ’Waar voor je geld’, een simpele wet. De uitwerking ervan, valt nu al af te lezen van het materiaal, dat men ooit voor deze kogge gebruikte. Tekens aan de wand: redelijk goedkope planken, veel noesten in het hout, veel overlangse scheuren in de huid. Het zal niet een erg bemiddelde ondernemer geweest zijn die opdracht gaf voor de bouw. Was het een zuinig iemand? Of was het een schrale tijd? Alles hangt met alles samen en er rijzen veel vragen. Het is een natuurlijk gegeven dat we geen genoegen nemen met wat we tot nu toe weten, het drijft ons verder. Ook de omstandigheden spelen een rol.
Met de vondst van de kogge was er wel geld voor de berging. ‘Het kost een paar centen maar dan heb je ook wat’, zeggen ze in Kampen. Als je de voorbereidingen volgt, de investeringen bekijkt, de zorg waarmee de schepen werden opgediept, de inventiviteit die men inzette om haar heelhuids boven water te krijgen; dan zie ik een team van verloskundigen aan het werk. De opwinding die het genereert, de betrokkenheid die dat met zich mee brengt en de aandacht die wordt veroorzaakt .. Het lijkt op één grote uitdaging van gezamenlijke benieuwdheid. Die is dieper gericht dan men er individueel woorden voor kan vinden. Waar je om geeft, komt in koestering tot leven. Bert en ik zoeken een beeld te vinden daarvoor. En bij dat onderzoek mensen te betrekken. Hier zoek ik in de taal een weg daarvoor te zoeken. Hoe vinden al die wegen elkaar?
Nog eenmaal graven we in het verleden om met de IJsselkogge, om het elan van die tijd boven water te krijgen. Voorafgaand aan de uitdieping de IJssel, werd de bedding onderzocht op haar archeologische waarde. Het onderzoek werd met behulp van sonar uitgevoerd; een relatief simpele manier waarmee je direct kan zien wat er behalve fietswrakken, auto’s en wat wat niet al nog meer te vinden valt. Op het scherm verschenen de contouren van een schip en even later nog twee kleinere. Die lagen tegen haar zijkant aangevleid. ‘Recht voor Kampen, ongeveer 200 meter uit de kant, op een diepte van een paar meter. Mooi intact, een unieke vondst. Van eventuele lading bleek echter geen spoor. Ook niet van een ongeluk of storm. Het leek wel alsof de kogge was leeggehaald voordat ze zonk. Alsof er opzet in het spel was. Momenteel denken de archeologen dat de drie schepen voor de stad, haaks op de stroom, zijn afgezonken. Door middel van deze barrière, wilde men ter plekke de loop van de rivier, de stroomsnelheid of de stroomrichting ervan beïnvloeden. Als een kunstmatige strekdam. Een vorm van watermanagement. Gericht op het voorkomen van verzanding van de rivier. Het kwam er kennelijk op aan. De toekomst van de stad stond op het spel. Gaat het om een slotakkoord?
Wonderlijke samenhang. Waarom was er tot op heden niks van bekend? Het brengt de verbeelding op gang. Veel mensen die we spreken, breken er hun hoofd over. En iedereen heeft er eigen unieke vragen bij. Het kraakt. Waarom die aanzuigende werking, ook in belangstelling. De dromen komen van diep uit. Dat Hanzeverleden van Kampen. Blijven we stilstaan bij vergane glorie? Het kan ook niet blijven bij romantiseren: een weekje sparen voor soppels op je kop, verkleedkleren aan en luidkeels haar wakkere heroïek bezingen. Het klinkt naar voorbij.
Bij alle dromen die aangewakkerd raken, zoeken we de poëzie die eronder sluimert. De ervaring van dat elan van toen, is dat niet hetzelfde als dat van vandaag? Is het niet van overal? Zoeken weer .. verder nu .. doorademen .. even volle borst. Ik hoor de stem van Martin Luther King: ’I have a dream’. Het zijn de stembanden van eeuwen, millennia, terug tot aan het trillende trommelvlies van dit moment. Moet het een droom blijven? Poezie en logistiek staan op spanning met elkaar. Zou zijn stem me zijn bijgebleven, als hij ‘I have a plan’ had geschald? Als een droom boven komt drijven, kan ‘ie nog alle kanten op.
wordt vervolgd met hoe we onze zoektocht begeleiden en vormgeven ..
