ooo
Elke keer is de tijd weer daar. De eerste maandag van de maand; straks loeit ‘ie weer: de sirene. En steevast loop ik er opnieuw tegenaan: de titel van ons blog Loos Alarm. Wat om me heen een leuke trigger wordt gevonden, de spijker op z’n kop, kan bij mij soms pijnlijk raak voelen of als een blok aan m’n been.
Mag het wel ‘Loos’ heten vandaag? Toetert het alarm zelf niet genoeg om zich heen? Ook de dagen vooraf kan ik er bijna niet aan voorbij.
Moet er tegenin gegaan? Wordt ‘t een gevecht of een dooddoener, een ‘beter weten’ tegen beter weten in?
Dat soort vragen dienen zich aan met wisselende sterkte. Hoe verhoud ik me tot de actualiteit van het moment, hoe tot mijn eigen reactie?
Steeds dwingt die titel me er even bij stil te staan. En elke keer helpt die titel Loos Alarm me aan mijn eigen vrijheid vast te houden. Een vrijheid die ik graag gastvrij delen wil.
Zie zo, dat staat er maar weer mooi, Wat een paradox maar krek dat ik ermee samenval. Dat moment waarin de spanning opgevoerd wordt in een door te maken tijd. Tussen de geknepen billen en ‘beter in de wiede wereld dan in ’n nauw gat’. Maar als die tijd dan weer daar is en de sirene de stilte verscheurt, vallen – nog meer dan voor heen – nu beide appèls samen in een – gelukkig maar – niet te harden ontvankelijkheid: ga je gang.
Het blog zelf daagt me uit. Een week voor aanvang van schrijven, stapelen de zich de ideeën al op. En elke keer wordt het mapje met onderwerpen voller. Vanuit de wijde wereld moet ’t door ’n langs een scherp pennetje de wijde wereld in en ’t moet vloeien en stromen.
Gister hoorde ik me praten met een groep Afghanen over poëzie. Het ging als vanzelfsprekend. Hoe dat komt? Het overkwam me gewoon.
De woorden rolden zo maar uit mijn mond en kwamen onmiddellijk bij hen binnen zonder dat ze die verstaan.
Een van de jongens tolkt. Maar we zien aan hun hele voorkomen: Het komt over, we zijn in contact. Een gastvrij contact van weerskanten.
Dat karaktervolle ervan doet ‘t. Ik ervoer ‘t aan de samenwerking erna. We werken al een paar weken samen aan een groot project.
In de Volkskrant van vorige week (30 jan 2017) las ik een reportage van Anne van Driel over het kunstwerk ‘He Will Not Divide Us’ – een installatie van Shia LaBeouf ¹. Het gaat om ‘een camera in een muur ‘ die dienst doet als museum: Museum of the Moving Image in New York. Omstanders worden uitgenodigd de mantra He will not divide us zo vaak als men maar wil te herhalen in de camera die live uitzendt link. Wie ‘He’ is, staat er niet bij, want een door de overheid gesubsidieerd Amerikaans museum mag geen politieke standpunten innemen. Maar natuurlijk raakte het project in no time bekend als anti-Trump-protest.
En zo is het een van de eerste kunstwerken dat zich (expliciet) uitlaat over het tijdperk-Trump
‘Is het wel kunst?’ vraagt Anne zich af: De aanwezigen die op het pleintje voor de camera dansen, muziek maken of de woorden van eenheid herhalen, zijn daarover niet verdeeld. Tiki (18), kunstenaar en muzikant en elke dag aanwezig bij het kunstwerk, ervaart het werk als ‘meditatie, verbinding, human networking. Ik heb hier al heel wat creatieve types ontmoet.’ Scholiere Tamara Morejon (14) ziet het als activisme en een manier om een gemeenschap te vormen. ‘Ik heb veel nieuwe Instagram-connecties.’ ‘Ik kom hier om de woede levend te houden’, zegt een jonge trainster van de boksschool een paar blokken verderop. ‘Als je die verliest, begin je de situatie te accepteren.’ Als ze hier niet elke dag zou komen, ‘om die kids moreel te ondersteunen’, weet ze niet of ze de klappen tot de boksschool zou weten te beperken. Het is best ironisch: dit kunstwerk is pro eenheid maar wat toont het aan?
Verdeeldheid. Het kanaliseren van woede – niet iedereen slaagt erin.
Niet in de laatste plaats Shia LaBeouf zelf, die geregeld zijn eigen kunstwerk bezoekt. In de eerste week kwam het al twee keer tot een confrontatie tussen hem en enkele provocateurs. Omdat hij een ‘neonazi’ zou hebben geïntimideerd en een andere bezoeker een kras in het gezicht zou hebben bezorgd, werd hij door de politie gearresteerd.
Het oog van de camera kanaliseert als ‘een tunnel’ de ‘visies’. De muur werpt zich op als museum voor verschil en partijdigheid. Op het pleintje ervoor komt men bijeen, maar één voor één moeten ze erdoor. Of ze moeten afstand weten te bewaren tot de muur die in dit geval niet blind is. Maar om een muur met een oog meteen een museum te noemen. Een oog dat met hetzelfde gemak iedereen in het eigen vizier opneemt. Het publiek krijgt de verscheidenheid te zien. Hoe komen we voorbij het museum? Voor bij het nu.
Verrukkelijke paradox van het eigen gelijk tegelijk.
Op ieder moment en in elk verband ziet dat er anders uit. Daarom zijn de beperking van tijd en ruimte zulke gave dimensies om in te verkeren.
Poëzie, die op haar eigen wijze een weg naar openbaarheid vindt .. Terwijl ik al schrijvend een blik op de site werp, zie ik al urenlang een auto geparkeerd staan met vol licht. Een straatje waarin zo nu en dan wat auto’s rijden. Op het pleintje voor de muur van He will not divide us heerst volkomen stilte.
Het is nog geen 12 uur in de USA. Hier loeit de sirene. Loslaten .. verder kijken .. de lange neus voorbij.
Was het niet Moessorgski die ooit zei dat hij in de toekomst geloofde omdat hij er zelf in leefde?
NOTEN
¹ In Nederland is Shia LaBeouf (30) bekend van een marathon rond het Stedelijk Museum Amsterdam die hij in 2014 organiseerde. Ook verscheen hij op een rode loper met een papieren zak op zijn hoofd met de tekst: I’m not famous anymore. Zijn kunstwerk in New York werd gelanceerd op 20 januari, de dag van beëdiging en gaat 24/7 door ‘gedurende vier jaar, of gedurende dit presidentschap. Als vertoon van ‘weerstand of veerkracht, van oppositie of optimisme’, zoals hij en z’n mede-kunstenaars Nastja Säde Rönkkö en Luke Turner het formuleren. Inmiddels heeft het Museum of MI laten weten het werk te handhaven zolang iedereen, ook LaBeouf, zich respectvol gedraagt. Dat lijkt onder druk te komen staan. Zaterdag was te zien hoe spreekkoren van Trump-aanhangers en He Will Not Divide Us-adepten elkaar troffen. De politie zette daarna een hek voor het plein dat nu alleen nog kan worden betreden door kleine groepjes. ‘Kijk’, zegt die avond iemand in de camera: ’Trumps muur staat er kennelijk al. In New York.’
* Er zijn meer kunstenaarsprotesten Actrice Meryl Streep sprak zich fel uit tijdens haar Grammy-speech, de cast van succesmusical Hamilton riep (de in het publiek aanwezige) vicepresident Mike Pence tot de orde. Uit protest cancelde Inpak-kunstenaar Christo een project in Colorado (na twintig jaar voorbereiding en 15 miljoen dollar investering) en Richard Prince betaalde de $ 36.000 terug die hij had ontvangen voor een kunstwerk dat Ivanka Trump afbeeldt.
* Linkerfoto in de banner: Ai Weiwei’s protesthouding wordt direct zichtbaar in werken als ‘Study of Perspective’, die in verschillende versies is uitgevoerd. De middelvinger van Wei Wei is ook gericht op het Plein van de Hemelse Vrede, Het Dogenpaleis, de Eiffeltoren en de Mona Lisa. Die met het Witte Huis op de achtergrond is te zien in het MOMA te New York. In die tijd van opname tussen 1990 en 1995 waren Clinton en Bush president van de VS. Wie van hen op het ogenblik van de foto achter de raampjes zit is mij niet bekend. En wat er allemaal achter de blik van Mona Lisa schuilt ..
* Rechterfoto in de banner: nieuwjaarswens chúc mọi người năm ẤT DẬU thật nhiều Năng lượng và Hạnh phúc naar onze relaties en vrienden in Vietnam. De foto is vorig jaar precies rond deze tijd genomen in het straatje van ons appartement in Saigon. Vertaling: Met het jaar van de Haan wensen wij u een energiek en levendig Nieuwjaar. De pen begint te schrijven en vraagt om een verklaring van de tijd die komt.
* Foto beneden: Yves Klein (1928-1962) IKB (International Klein Blue) 1957 gepatenteerd pigment.
Wij zijn het stof waar dromen van gemaakt zijn, ons kleine leven rondgebogen tot een slaap. Uit: The Tempest, William Shakespeare – vertaling Margriet Kemper – die ook mooi over dit werk geschreven heeft.
